وونگ کارـ‌وای در شانگهای چین به دنیا آمد و در همان اوان کودکی به همراه خانواده‌اش به هنگ کنگ رفت. او در سال 1988 میلادی اولین فیلم بلند خود را ساخت. کارگردان هنگ‌کنگی، وونگ کار‌ـ‌وای، پس از ساخت فیلم‌هایی که شاید همگان را خوش نیاید اما هر کدام به نوبه‌ی خود استعداد شگرف او را موکد می‌سازند، سرانجام در سال گذشته 60 ساله شد؛ سنی که در دیار ما از بازنشستگی غیررسمی خبر می‌دهد.
فکر کردیم حالا که وونگ کارـ‌وای 60 سال را رد کرده است، دیگر وقت آن رسیده که فهرستی از همه‌ی ده فیلم بلندی که این کارگردان هنگ‌کنگیِ هنرمند ساخته تنظیم کنیم و به ترتیبِ اهمیت و جایگاه مرورشان کنیم. بگذارید این فهرست الهام‌بخش شما باشد؛ و اگر تا به حال هیچکدام‌ از این آثار را ندیده‌اید، شاید این فهرست سبب شود چند تا از بهترین فیلم‌های چینی‌زبان تاریخ سینما را مرور کنید و با دنیای او آشنا شوید، مطمئن باشید که از آن لذت خواهید برد.

همچنین بخوانید:
ترتیبی پیشنهادی برای تماشای آثار وونگ کار وای

ده ـ شب‌های بلوبری من My Blueberry Nights 2007

شاید تناقض‌آمیز به نظر برسد اگر اشاره کنیم که بدترین فیلم وونگ به هیچ رو آنقدرها هم بد نیست، اما وقتی صحبت از تنها فیلم بلند انگلیسی‌زبان او در بین باشد قرار دادن فیلم شب‌های بلوبری من در این جایگاه کاملا قابل درک خواهد بود. این فیلم اقتباسی آزاد از پروژه‌ی نوشتاریِ هنرمندی به نام سوفی کال است که آن را پس از جدایی‌اش در کتابی به نام درد شدید ارائه کرد؛ این فیلمِ جاده‌ای و تغزلی نیز به سیاق کتاب فواصل دور و درازی را درمی‌نوردد تا قصه‌هایی خودمانی و صمیمانه درباره‌ی اندوه رمانتیکی را طرح کند که پروتاگونیستِ دل‌شکسته‌اش ــ با بازی نورا جونز خواننده ــ در مسیرش از منهتن به ممفیس و نوادا از سر می‌گذراند.
این پرتره‌ی شورانگیز درباره‌ی محنت‌های عاطفی، با تیمی از بازیگرانِ تاثیرگذار شامل جود لاو، راشل ویز، و ناتالی پورتمن، آنقدر گیرا هست که می‌توان آن را بدون هیچ تصور قبلی یا پیش‌انگاره‌ای به تماشا نشست.

نه ـ وقتی اشک‌ها جاری می‌شوند As Tears Go by 1988

یک تریلر گنگستریِ ملودرام و خشونت‌آمیز که اغلب به‌عنوان نسخه‌ی هنگ‌کنگیِ فیلم خیابان‌های پایین‌شهر Mean Streets (ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی) در نظر گرفته شده است. اولین فیلم بلند وونگ اثری کوچک در کارنامه‌ی او به شمار می‌رود؛ ظاهراً وونگ در این فیلم خواسته تا قراردادهای ژانر و زیباشناسی سینمای بدنه در آن دوران را رعایت کند. این فیلم باید بر حسب شرایط خاص خودش داوری شود؛ فیلم شمّه‌هایی از مضامین محبوب وونگ در آثار متعاقب‌اش را بروز می‌دهد ــ خاصه مضمونِ «دیدار عشّاقی بخت‌برگشته و ناکام» ــ و ریزه‌کاری‌های سبک‌پردازانه‌اش در درونِ قیود سینمای تجاری و نیز قطعات نفس گیرِ اکشن فیلم را شاهدیم که روی‌هم‌رفته در این باب که کشش وونگ به رمانس صد در صد انتخاب خود اوست گواه کافی برای ما فراهم می‌آورند.

هشت ـ فرشتگان سقوط‌کرده Fallen Angels 1995

این فیلم برای برخی از مخاطبان یک اثر کالت و محبوب به شمار می‌آید و برای بسیاری دیگر یک تمرین محسوب می‌شود که به طرزی غیرقابل تحمل به خودش آسان می‌گیرد. این فیلم یک جور دنباله برای فیلم چانگ‌کینگ اکسپرس Chungking Express به شمار می‌رود و در آن فوران بی‌پروای احساسات و سبک‌پردازی وونگ را شاهدیم که توأمان ــ و احتمالاً ناآگاهانه ــ به‌منزله‌ی نوعی نقیضه‌پردازی درباره‌ی مضامینی چون تنهایی و ملال شهری و دیگرها، در آثار این کارگردان عمل می‌کند. فیلم این ستاره‌ها را در خود جای داده است: لئون لای مینگ در نقش بزن‌بهادری وامانده و تاکسی کانشیرو در نقش یک شیاد سابق و بینوا؛ این فیلم با بهره‌گیری از نورپردازی نئونی و حس و حال خاص بصری‌اش، به‌ طور متناوب مفرح و ماخولیایی از کار درآمده و به خوبی نشان می‌دهد که وونگ طی هفت سال پس از ساخت فیلم وقتی اشک‌ها جاری می‌شوند تا کجاها پیش رفته است و چه مرزهایی را درنوردیده است؛ این فیلم بر جنبه‌هایی از واقعیات عینیِ دنیای زیرزمینی بزهکاران چشم می‌پوشد و یکسره خود را وقف درخشش‌ و جلوه‌ی تیم فنی و بازیگران جذاب و بامزه‌اش می‌کند.

هفت ـ 2046 2004

این فیلم سومین بخش از سه‌گانه‌ی غیررسمی وونگ کارـ‌وای از دهه‌ی 60 (پس از روزهای وحشی‌بودن Days of Being Wild و در حال و هوای عشق In the Mood for Love) به شمار می‌رود؛ در زمان ساخته‌شدنِ این فیلم فرایند تولید به طرزی افسانه‌ای طول کشید؛ وضع به گونه‌ای بود که فرایند تولید این فیلم یک جور کابوس پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسید، طوری‌ که حتی یازده ساعت پس از حضورش در جشنواره‌ی کن هنوز در حال کار کردن روی آن بودند؛ این همه حاکی از وسواس منحصر به فرد وونگ کار‌ـ‌وای در مقام کارگردان است. این فیلم یک رمانس مسحورکننده است که سرانجام چارچوب ذهنیِ یکدنده‌ی شخصیت‌های عاشق‌پیشه و شیدای کارگردان را به عرصه‌ی فانتزی‌های علمی ‌تخیلی برمی‌کشد.
تونی لیونگ چیو‌ـ‌وای در نقش نویسنده‌ای تلخ‌اندیش که با گذشت زمان، آویختن به خاطرات روزگار سپری‌شده و مرور عشق‌های بی‌فرجامش را هرچه بیشتر عبث می‌انگارد، در این فیلم بس خوش می‌درخشد؛ گرچه این جانگ زئی است که در نقش یک روسپی بی‌عشق‌مانده بر سر راه تونی لیونگ قرار می‌گیرد و با بازی درخشانش به طرزی اندوه‌بار و جگرخراش مفاهیم مد نظر وونگ کار‌ـ‌وای درباب دلشکستگی‌های ناشی از خودمحوری را فشرده و جمع‌و‌جور می‌کند.

شش ــ استاد بزرگ The Grandmaster 2013

زمانی تصور می‌شد که این فیلم یک پروژه‌ی ستیزه‌جویانه رویاروی سری فیلم‌های هنرهای رزمی است که دانی ین جی‌ـ‌دان ستاره‌اش بود، اما این فیلم شرح‌حال‌نگارانه و حماسی درباره‌ی استاد ایپ‌ـ‌من که فرایند پیشبرد تولید و ساخت‌اش سال‌ها طول کشید ثابت کرد که از بیخ و بن چیزی کاملاً متفاوت است.
این فیلم بر جزئیات شرح‌حال‌نگارانه‌ی حیات این استاد پرتو می‌افکند و حتی عاری از آن نوع صحنه‌های نبرد بزرگنمایی‌شده‌ای است که فیلم‌های متعارف کنگ‌فویی از آنها پر می‌شوند؛ در اینجا با یک درام شکوهمند و ظریف طرف هستیم، که از یک سو به لطف یوئن وو‌ـ‌پیگ به نقطه‌ی اوج تازه‌ای برای رقص‌نگاری صحنه‌های اکشن سروشکل می‌دهد و از دیگرسو، این فیلم کمتر درباره‌ی نمایش شیرین‌کاری‌های فیزیکی هنرهای رزمی و بیشتر درباره‌ی رمزگشایی از قواعد سلسله‌مراتبیِ این دنیای رزمی و اشتیاق‌ها و افسوس‌هایش است. این فیلم همچنین ترتیبی می‌دهد که بار دیگر ترکیب عاشقانه‌ی زوجِ تونی لیونگ و جانگ زئی بر پرده‌ی سینما جان بگیرد.

پنج ــ شاد در کنار هم Happy Together 1997

رابطه‌ی پر شدتی از عشق و نفرت بین یک زوج گی هنگ کنگی به هسته‌ی کانونیِ این فیلم درباره‌ی فراقی فراموش‌ناشدنی شکل می‌دهد. این فیلم نقطه‌ی عطفی در سینمای LGBT و نیز در کامیابیِ سینمایی و بین‌المللی وونگ کارـ‌وای به شمار می‌آید (وونگ با این اثر در کن جایزه‌ی بهترین کارگردان را کسب کرد). این فیلم ما را با تونی لیونگ و لسلی چونگ در بهترین فرم بازی‌شان روبرو می‌کند؛ آنها یک زوج عاشق هستند که در بوئنس ‌آیرس ول می‌چرخند و گرفتار دور باطلِ دلشکستگی و دل‌دادگی می‌شوند. این فیلم ماجراجویانه‌ی وونگ کارـ‌وای یک ماه پس از آنکه قلمرو سرزمینیِ جزیره‌ی هنگ کنگ ذیل حاکمیت جمهوری خلق چین بازگردانده شد، در جولای 1997 به نمایش درآمد؛ از این رو امروزه این فیلم را واپسین هورا به افتخار عصر طلاییِ سینمای هنگ‌کنگ پیش از مصادره‌اش ذیل مصرف‌گراییِ سینمای جریان غالبِ چینی می‌دانند.

چهار ـ خاکسترهای زمان Ashes of Times 1994

این فیلم اقتباسی است از رمانی که در ژانر ادبیِ قلندری و عیّاری به تحریر در آمده است و در چینی به Wuxia یا ادب قلندری شهرت دارد و همچون چند فیلم دیگر وونگ کارـ‌وای در آن، با خیالپردازی دوباره و متهورانه‌ی اثر کلاسیکِ لویی چا لیونگ‌ـ‌یونگ، با نام قهرمانانِ عقاب‌گیر طرف هستیم؛ یک خیالپردازیِ امپرسیونیستی که احتمالا تا به امروز همچنان بهترین فیلم هنری اقتباسی از ادبیاتِ هنرهای رزمی چین به شمار می‌رود. خودِ وونگ این فیلم را چنین توصیف کرده است: «آنجا که شکسپیر و سرجو لئونه به هم می‌رسند»؛ این اثر حماسی درباره‌ی مهارت شمشیرزنی در صحنه‌ی صحرا می‌گذرد. احتمالا این وصف تا حدی برای این فیلم نابسنده و نا برازنده باشد، زیرا باید در نظر گرفت که وونگ کار وای چند صحنه‌ی اکشن فیلم را در نسخه‌ی بازسازی‌شده‌ی سال 2008 کسر کرد؛ این فیلم نظرگاه تقدیرباورانه‌ی انزوا و شور رمانتیک را بر پرده‌ی سینما نقاشی می‌کند. فیلم پر از ستاره‌هایی است که خوش می‌درخشند از جمله لسلی چونگ، بریجیت لین چینگ‌ـ‌هشیا در نقش دوگانه‌ای که دو جنسیت را به هم می‌آمیزد، و تونی لیونگ چیو‌ـ‌وای و تونی لیونگ کا‌ـ-فای.

سه ـ چانگ‌کینگ اکسپرس Chungking Express 1994

سال‌های طول می‌کشد تا فیلم‌های وونگ کار‌ـ‌وای به فرجام برسند و کارشان فیصله بیابد؛ این فیلم‌ها اغلب حتی پس از اولین نمایش عمومی‌شان هم دستخوش جرح و تغییر می‌شوند. در نتیجه، این یک مطایبه‌ی نقیضه‌پردازانه‌ی زیباست که یکی از بهترین فیلم‌های وونگ خیلی سریع و سردستی جمع و جور شد و از کار درآمد. این فیلم، با یک قصه‌ی رمانتیک و خودجوش، طی وقفه‌ای که در فرایند طولانی پس از تولید برای خاکسترهای زمان به وجود آمده بود فیلمبرداری شد؛ داستان فیلم درباره‌ی مواجهه‌ی اتفاقی و صمیمیتی است که بین آدم‌هایی در فضاهای شهری و سرآسیمه‌ی هنگ کنگ شکل می‌گیرد و این ملاقات‌ها گیرا و جذاب از کار درمی‌آیند طوری‌که زندگی‌های شخصیت‌های فیلم آشکارا جذب همدیگر می‌شوند؛ از شخصیت بریجیت لین در نقش یک ساقی مخدر که متاثر از شخصیت‌های زن در فیلم‌های جان کاساوتیس است تا فِی وانگ در نقش یک پیشخدمت باحال و مشنگِ یک مغازه‌ی فست‌فود، تا پلیس‌های شیدایی که به طرزی سرگرم‌کننده نقش‌شان را تونی لیونگ و تاکشی کانشیرو بازی می‌کنند.

دو ـ روزهای وحشی‌بودن Days of Being Wild 1990

این فیلم کلان‌بودجه در گیشه شکست خورد اما نام کارگردانش را در تالار مشاهیر سینمایی هنگ‌کنگ بر سر زبان‌ها انداخت؛ این فیلم بود در عین حضور انبوهی ستاره در گیشه خو نفروخت، اما به رغم عدم کامیابیِ تجاری به وونگ کمک کرد تا ظرافت‌ها، حساسیت‌ها و مهارت‌های هنری‌اش را در مقام یک مولف سینمایی به رخ بکشد. این اثر پیش از نمایش به منزله‌ی یک فیلم دو بخشی در نظر گرفته شده بود ــ پَس‌درآمدِ معماوار و رمزی‌اش از همین‌روست؛ پس‌درآمدی که بعداً معلوم می‌شود دارد از قبل، تجسمی از نقش تونی لیونگ در فیلم در حال و هوای عشق را طرح می‌زند. دومین فیلم بلند وونگ بود که لسلی چونگ را چنان با روابط عاشقانه‌ی نا کامیاب با زنان و جستجوی بی‌حاصل برای یک مادر برای بچه‌های آینده‌اش درهم‌تنید که تدریجاً به برجسته‌ترین جوان خوش‌باش و تجسمی از یک جوان اهل عشق و حال در تاریخ سینمای هنگ کنگ بدل شد.

یک ـ در حال و هوای عشق In the Mood for Love 2000

نقطه‌ی اوج کارنامه‌ی هنری و فیلمسازی وونگ کارـ‌وای و زیباترین جواهر بر تاج کارگردانی‌‌اش در مجموعه‌ی آثار ده گانه‌ی بلند او، این فیلم خوش‌ساخت و بی‌نقص و والا است که قصه‌ی امیال متعارضی را روایت می‌کند که تونی لیونگ و مگی چونگ به عنوان دو همسایه‌ی دیوار به دیوار نسبت به همدیگر و نسبت به خود و زندگی‌شان پیدا می‌کنند خاصه وقتی که به تدریج رنگ و بوی بی‌وفایی مخفیانه‌ی همسران‌شان بر این دو عیان می‌شود، و در نتیجه این دو نیز به ورطه‌ی پرشور، خود آزارانه و آتشینِ حسانیتی نو درمی‌غلتند، و این کشش تناقض‌آمیز مدام از سر گرفته و چون یک ترجیع‌بند تکرار می‌شود. فیلم یک دستاورد بصری شگفت‌آور است و بی‌بروبرگرد احساسات هر تماشاگری را جریحه‌دار می‌کند؛ این اثر نوعی پیشکشِ از راه دور به شمار می‌آید؛ کرنشی از طرف کار‌ـ‌وای به نویسنده‌ی محبوبش لیو یی‌چانگ و داستانش با نام تلاقی که به سبک و سیاق جریان سیال ذهن نوشته شده و تاثیرش بر این فیلم مشهود است. فیلمی که به انتخاب منتقدان سینمایی شبکه‌ی BBC در فهرست بهترین فیلم‌های قرن 21 مقام دوم را کسب کرده و بی‌شک این رمانس دونفره‌ی بی‌بدیل سزاوار کسب این عنوان است. کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده‌ی این فیلم خود وونگ کارـ‌وای است. موسیقی به یادماندنی این فیلم از مایکل گالاسو و شیگرو اومه بایاشی است. ساخت این فیلم 15 ماه به طول انجامید و سرانجام برای اولین بار در جشنواره کن اکران شد. مگی‌ چونگ که در این فیلم در نقش سو لی ژن بازی می‌کند، در هر صحنه یک پیراهن چینی به تن دارد. گفته می‌شود حدود 46 پیراهن زیبای چینی برای این شخصیت طراحی شده بود.

نویسنده و منبع: ادموند لی، نشریه‌ی South China Morning Post

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.

نوشته 10 فیلم طی 30 سال – مرور فیلم‌های وونگ کارـ‌وای از خوب تا بهترین اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.