میراث یک حادثه برای جنبش‌های اعتراضی معاصر / سفر طولانی «محاکمه شیکاگو ۷» از اسپیلبرگ تا سورکین
مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
درام دادگاهی «محاکمه شیکاگو ۷» (7The Trial of the Chicago) ساخته آرون سورکین فیلمنامه‌نویس، نمایشنامه‌نویس و کارگردان، یکی از شش فیلمی است که در نود و سومین دوره جوایز اسکار شش نامزدی ازجمله در بخش بهترین فیلم به دست آورده است.
تازه‌ترین تجربه کارگردانی نویسنده ۵۹ ساله نیویورکی متمرکز بر یک گروه فعال مخالف جنگ ویتنام است که به اتهام تحریک به شورش و توطئه در کنوانسیون ملی حزب دموکرات آمریکا در شیکاگو در ۱۹۶۸ بازداشت و در دادگاهی که بیشتر به یک سیرک شباهت داشت، محاکمه شدند. ساشا بارون کوهن، جرمی استرانگ، ادی ردمین، یحیی عبدالمتین، جوزف گوردون-لویت، مایکل کیتن، فرانک لانجلا، مارک رایلنس، جان کارول لینچ و بن شنکمن از بازیگران این فیلم ۱۳۰ دقیقه‌ای هستند که از ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۰ توسط نتفلیکس به‌طور محدود در سینماها اکران شد و از ۱۶ اکتبر آنلاین در دسترس قرار گرفت.
سورکین با «محاکمه شیکاگو ۷» برای چهارمین بار در بخش فیلمنامه نامزد اسکار شده است. او در ۲۰۱۱ برای فیلم «شبکه اجتماعی» به کارگردانی دیوید فینچر جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی را برد و برای دو فیلم «مانیبال» (بنت میلر، ۲۰۱۱) و «بازی مالی» (۲۰۱۷) به کارگردانی خودش نیز نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی بود. «محاکمه شیکاگو ۷» اولین نامزدی اسکار سورکین را در بخش بهترین فیلمنامه اقتباسی برای او به همراه داشته است.
«محاکمه شیکاگو ۷» در جوایز اسکار به‌جز دو بخش بهترین فیلم و فیلمنامه غیراقتباسی در بخش‌های بهترین بازیگر مرد مکمل (ساشا بارون کوهن)، فیلمبرداری (فدون پاپامیخائیل)، تدوین (آلن بامگارتن) و ترانه («صدایم را بشنو»، موسیقی از دانیل پمبرتن؛ شعر از پمبرتن و سلست ویت) نیز شانس دریافت جایزه را دارد.
سورکین در گفت‌وگو با هالیوود ریپورتر فاش می‌کند که چرا ساخت فیلمی درباره محاکمه معترضان که با انگیزه‌های سیاسی انجام شد، بیش از یک دهه طول کشید و چرا الان بهترین زمان ممکن برای ساخت آن بود: «هیچ‌وقت تصور نمی‌کردم امروز تا این حد شبیه سال ۱۹۶۸ باشد.»
در اکتبر ۲۰۱۹، صدها معترض با سر دادن شعارهایی چون «نه عدالت، نه صلح!» و «مردم متحد هیچ‌وقت شکست نمی‌خورند!»، از خیابان میشیگان در شیکاگو به سمت هیلتون راهپیمایی کردند. پلیس با تجهیزات ضد شورش وارد عمل شد و برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک‌آور و باطوم استفاده کرد. این افراد درواقع یکی از صحنه‌های فیلم «محاکمه شیکاگو ۷» را اجرا می‌کردند؛ یک گروه جدی و پرانرژی، با لباس‌های دهه ۱۹۶۰، و در محاصره ماشین‌های پلیس قدیمی. آن‌ها تصور می‌کردند اتفاقی در گذشته را بازسازی می‌کنند، اما کمتر از یک سال بعد با بالا گرفتن اعتراضات در سراسر آمریکا، عملاً مشخص شد، آن‌ها برای آینده هم بازی می‌کردند.
«محاکمه شیکاگو ۷» به لطف مناسبات خاص حاکم بر هالیوود، ۱۴ سال بعد از آن که استیون اسپیلبرگ برای اولین بار ایده آن را با سورکین مطرح کرد، به سینماها راه پیدا کرد، بااین‌حال، مضامین و نکات داستانی فیلم – ناآرامی‌های داخلی، بدگویی به معترضان توسط رئیس‌جمهوری که خود را مظهر «قانون و نظم» می‌داند (آن زمان نیکسون، و سال گذشته ترامپ)، استفاده بیش‌ازحد پلیس از زور، و تنش‌ها درون حزب دموکرات – بسیار با شرایط آمریکا در آخرین ماه‌های ریاست جمهوری ترامپ شباهت داشت.
سورکین می‌گوید: «هرگز نمی‌خواستم فیلم درباره ۱۹۶۸ باشد. هرگز نمی‌خواستم حالتی نوستالژیک داشته باشد یا یک درس تاریخی باشد. می‌خواستم درباره امروز باشد، اما هیچ‌وقت تصور نمی‌کردم امروز تا این حد شبیه سال ۱۹۶۸ باشد.»
«محاکمه شیکاگو ۷» دومین تجربه کارگردانی سورکین بعد از «بازی مالی» و نهمین فیلم او در مقام فیلمنامه‌نویس است. او در این فیلم تعداد زیادی بازیگر را کارگردانی کرد؛ ازجمله ادی ردمین در نقش تام هیدن فعال ضد جنگ، ساشا بارون کوهن در نقش ابی هافمن عضو مؤسس حزب بین‌المللی جوان (Yippies)، جرمی استرانگ در نقش جری روبین دیگر عضو مؤسس Yippies و یحیی عبدالمتین در نقش بابی سیل رئیس ملی حزب پلنگ سیاه و هشتمین متهم دادگاه.
نه‌تنها شباهت‌های غیر قابل انکار بین فیلم و شرایط سیاسی حاکم بر آمریکا در سال ۲۰۲۰ دیده می‌شود، بلکه بین تعدادی از بازیگران و نقش‌هاییکه بازی می‌کنند نیز تشابهاتی وجود دارد، از همه مشخص‌تر ساشا بارون کوهن که مانند هافمن، در تمام این سال‌ها در قالب طنز دیدگاه‌های سیاسی خود را ابراز کرده است. نمونه آن تابستان پارسال که خود را به شکل یک خواننده کانتری نژادپرست درآورد و یک گردهمایی گروه‌های راست افراطی در المپیا، واشنگتن را به هم ریخت. (او بیشتر پروژه‌های انتقادی- طنزآمیز خود را به‌طور ناشناس و با ظاهر مدل انجام می‌دهد).
هشت ماه بعد از آن که سورکین صحنه‌های اعتراض در شیکاگو را فیلمبرداری کرد، یحیی عبدالمتین در تظاهرات «جان سیاه‌پوستان مهم است» در وست هالیوود، و جرمی استرانگ در تظاهرات مشابه در بروکلین شرکت کردند. عبدالمتین می‌گوید: «وقتی تعداد زیادی از مردم به‌واسطه خشم و سرخوردگی در کنار هم قرار می‌گیرند، یک قدرت شکل می‌گیرد. هر یک از آدم‌ها در انقلاب نقش دارند. «محاکمه شیکاگو ۷» این را نشان می‌دهد.»
هرچند فیلم جوری است که انگار برای این لحظه سیاسی ساخته شده، اما تولد آن به یک دوره دیگر برمی‌گردد. سورکین می‌گوید: «یادم می‌آید اسپیلبرگ در اولین دیدار خود با من، گفت، “خیلی خوب می‌شود که ما بتوانیم قبل از انتخابات آن را آماده کنیم.”» انتخاباتی که اسپیلبرگ درباره‌اش صحبت می‌کرد، سال ۲۰۰۸ بود، وقتی باراک اوباما و جو بایدن با جان مک‌کین و سارا پالین روبرو بودند.
از اینجا به بعد، فیلم با موانع متعدد مواجه شد؛ شروع آن اعتصاب نویسندگان در سال‌های ۸-۲۰۰۷ بود و در ادامه مسائل مالی به‌دفعات سنگ جلوی پای سازندگان انداخت. در این مسیر بیش از ۳۰ تهیه‌کننده وارد کار شدند که الان هر کدام از آن‌ها می‌توانند در مورد بخشی از «محاکمه شیکاگو ۷» مدعی باشند.
تابستان پیش یک مانع غیرمنتظره دیگر این پروژه را به دردسر انداخت. سورکین مراحل پس‌تولید فیلم را در شرایطی به پایان رساند که پاندمی کووید-۱۹ شرایط بدتری پیدا کرد، و این احتمال که پارامونت، پخش‌کننده قبلی «محاکمه شیکاگو ۷» بتواند فیلم را با موفقیت تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سوم نوامبر روانه سینماها کند، بسیار ضعیف شد. برای برخی از افراد درگیر با پروژه این پرسش اخلاقی مطرح بود که آیا هالیوود می‌تواند از تماشاگران بخواهد قبل از شروع واکسیناسیون همگانی به سالن‌های سینما برگردند؟ کوهن می‌گوید: «در این مورد، یک اختلاف اخلاقی وجود دارد؛ این که ما نمایندگان حرفه فیلمسازی باید مراقب باشیم به صنعت دخانیات تبدیل نشویم، طوری که مردم را به انجام کاری که می‌دانیم بالقوه کشنده است، تشویق کنیم.»
پیش از آنکه سورکین در عصر یک روز شنبه در ۲۰۰۶ به خانه اسپیلبرگ در پاسیفیک پالسیدز در لس آنجلس برود، چیزی درباره «شیکاگو ۷» نمی‌دانست. دولت فدرال در آن پرونده هفت نفر را – هافمن، روبین، هیدن، دیوید دلینگر، رنی دیویس، جان فروینز و لی وینر – به خاطر نقش خود در اعتراض‌ها به جنگ ویتنام مقابل ساختمان برگزاری کنوانسیون ملی حزب دموکرات آمریکا به توطئه‌چینی متهم کرد. (این مردان ابتدا به «شیکاگو ۸» معروف شدند و بابی سیل هم شامل آن‌ها بود، اما او از دادگاه خواست محاکمه‌اش به تعویق بیفتد و جدا برگزار شود تا وکیل موردنظرش که بیمار بود، وکالتش را به عهده بگیرد؛ آن دادگاه هیچ‌وقت برگزار نشد.) وقتی اسپیلبرگ ساخت فیلمی درباره ناآرامی‌ها و دادگاه پس از آن را پیشنهاد داد، سورکین که در ۱۹۶۸، هفت ساله بود، گفت: «”می‌دانی، عالی به نظر می‌رسد. روی من حساب کن.”» سورکین می‌گوید: «به‌محض این که از خانه او خارج شدم، با پدرم تماس گرفتم و گفتم، “بابا، تو در مورد شورش سال ۱۹۶۸ یا دادگاهی که به دنبال آن برگزار شد، چیزی می‌دانی؟” من فقط به استیون گفتم، بله.»
سوركین با وجود ناآگاهی نسبت به آن اتفاق، یک انتخاب منطقی برای نوشتن پروژه بود: او در کارنامه خود نمایشنامه «چند مرد خوب» را دارد که در ۱۹۸۹ در برادوی روی صحنه رفت و چند سال بعد در ۱۹۹۲ با نوشتن فیلمنامه‌ای بر مبنای نمایشنامه خود – «چند مرد خوب» به کارگردانی راب راینر با بازی تام کروز، جک نیکلسن و دمی مور – وارد دنیای سینما شد. او همچنین خالق سریال سیاسی «The West Wing» تولید شبکه ان‌بی‌سی است که از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶ روی آنتن می‌رفت.
سورکین در تمام این پروژه‌ها توانایی خود در دراماتیزه کردن روند دادگاه‌ها و سیاست‌های لیبرال را به نمایش گذاشت. او اولین پیش‌نویس خود از فیلمنامه «شیکاگو ۷» را در سال ۲۰۰۷ آماده کرد. ابتدا، اسپیلبرگ قصد داشت خودش این پروژه را کارگردانی کند، اما او تا پیش از پایان اعتصاب نویسندگان، از پروژه جدا شد. از آن زمان به بعد نام چند نفر دیگر به‌عنوان کارگردان احتمالی «شیکاگو ۷» مطرح شد، ازجمله پل گرین‌گرس، بن استیلر، پیتر برگ و گری رأس، گرچه هیچ‌کدام از آن‌ها نتوانستند این پروژه را به جریان بیندازند.
سورکین درباره دوری استودیوهای فیلمسازی از تولید فیلم‌های درام با بودجه متوسط و رفتن به سراغ فیلم‌های اکشنِ مستعد فروش در دهه ۲۰۱۰ می‌گوید: «این حس غالب بود که، “ببین، این یک فیلم «انتقامجویان/اَوِنجر» نیست. فیلمی نیست که راحت در گیشه بفروشد. و صحنه‌های پرخرجی هم دارد، آشوب و صحنه‌های شلوغ. چطور می‌شود این فیلم را با بودجه‌ای ساخت که بتوان به بازگشت آن در گیشه امیدوار بود؟”»
با کم‌رنگ شدن امیدهای سورکین، او سعی کرد «شیکاگو ۷» را در قالب یک نمایشنامه بنویسد، و درنهایت ۱۸ ماه را صرف یک تلاش بی‌ثمر برای یک اجرای صحنه‌ای کرد. «دوست نداشتم فیلمنامه در کشوی من خاک بخورد. به این فکر می‌کردم که خدای من، این یک فیلم خوب، اما نافرجام است.»
درنهایت تلاقی دو اتفاق، فیلم را زنده کرد و باعث شد در ۲۰۱۸ حضور سورکین روی صندلی کارگردانی «محاکمه شیکاگو ۷» قطعی شود – انتخابات ۲۰۱۶ و پیروزی دونالد ترامپ و اکران «بازی مالی» اولین تجربه کارگردانی او در ۲۰۱۷ که با استقبال روبرو شد و دو برابر هزینه تولید خود فروخت.
سورکین می‌گوید: «این قبل از ماجرای مرگ جورج فلوید و تیراندازی به بریانا تیلور و اعتراض‌ها به پلیس و درگیری‌ها در سراسر کشور بود. درست زمانی بود که دونالد ترامپ با حسی نوستالژیک از گذشته‌ها گفت که آدم‌ها [معترضان] را می‌بردند و کتک می‌زدند.»
لفاظی ترامپ درباره گذشته به موضوع فیلم یک مناسبت زمانی تازه داد و با اثبات توانایی‌های سورکین در مقام یک کارگردان – که اسپیلبرگ هم آن را تأیید کرد – فیلم با فیلمنامه‌نویس خود در مسیری جدید افتاد.
شرکت کراس کریک پیکچرز برای سرمایه‌گذاری پا پیش گذاشت و پارامونت حقوق پخش داخلی «محاکمه شیکاگو ۷» را خرید، اما تمام آن سال‌هایی که صرف تولید این پروژه شد، هزینه‌های زیادی روی دست سازندگان گذاشته بود – رقم حیرت‌انگیز ۱۱ میلیون برای انتخاب بازیگران، هزینه‌های تولید، و حق خرید «شیکاگو ۱۰»، مستندی که برت مورگان در ۲۰۰۷ درباره آن اتفاقات ساخت؛ همه و همه باعث شد تنها ۲۴ میلیون دلار برای تولید فیلم در ۳۶ روز باقی بماند.
یکی از راه‌های سورکین برای کنار آمدن با بودجه پایین، تلفیق تصاویر خبری سیاه و سفیدِ واقعی با صحنه‌های اعتراض‌ها در فیلم بود. او ترکیب بازیگران زیاد خود را با تعداد زیادی بازیگران باتجربه و برنده جایزه کامل کرد؛ ازجمله مارک رایلنس بازیگر برنده اسکار در نقش ویلیام کانستلر وکیل مدافع، فرانک لانجلا بازیگر نامزد اسکار در نقش قاضی جولیوس هافمن، جوزف گوردون-لویت در نقش دادستان ریچارد شولتسند و مایکل کیتن بازیگر نامزد اسکار در نقش رمزی کلارک دادستان سابق کل آمریکا.
به گفته سورکین، اسپیلبرگ در تولید فیلم همچنان «یک نقش برجسته» داشت و در مواردی مشاوره می‌داد. «وقتی مجبور هستید صحنه‌ای را مقابل استیون اسپیلبرگ کارگردانی کنید، لزوماً در آرام‌ترین حالت نیستید.» بااین‌وجود اسپیلبرگ حاضر نشد به‌عنوان مدیر تولید با پروژه همکاری کند و از مصاحبه درباره فیلم نیز خودداری کرد.
تصمیم برای اکران آنلاین «محاکمه شیکاگو ۷» اوایل تابستان سال گذشته، در پی بدتر شدن شرایط کرونا، و پس از مذاکرات سورکین با مدیران پارامونت اتخاذ شد. آن‌ها موافقت کردند و گزینه‌های جایگزین را در نظر گرفتند. آن‌ها به نتفلیکس، آمازون، اپل و هولو، ۲۴ ساعت فرصت دادند فیلم را ببیند. درنهایت نتفلیکس با قراردادی ۵۶ میلیون دلاری – در برابر هزینه ۳۵ میلیون دلاری تولید – حق پخش «محاکمه شیکاگو ۷» را از آن خود کرد. سورکین می‌گوید: «ما می‌دانستیم که گزینه “اجازه بدهید یک سال صبر کنیم” را نداریم و پخش نکردن آن شرم‌آور خواهد بود.»
«شیکاگو ۷» واقعی درنهایت از اتهام توطئه تبرئه شدند. قاضی هافمن، سیل را به جرم توهین به دادگاه به چهار سال زندان محكوم كرد که یكی از شدیدترین مجازاتی بود كه برای این جرم در ایالات متحده صادر شد، اما این حکم در دادگاه تجدیدنظر لغو شد. حالا فقط سه نفر از هشت متهم اصلی – سیل، فروینز و وینر – زنده هستند، اما میراث آن پرونده برای جنبش‌های اعتراضی معاصر همچنان زنده است. کوهن می‌گوید: «این فیلم ادای احترام به رشادت‌های معترضان سال ۱۹۶۸ و معترضان امروز در بلاروس و خیابان‌های آمریکا است. این آدم‌ها حالا جان خود را به خطر می‌اندازند و همچنان به این کار ادامه می‌دهند.»
منبع: هالیوود ریپورتر
نوشته میراث یک حادثه برای جنبش‌های اعتراضی معاصر / سفر طولانی «محاکمه شیکاگو ۷» از اسپیلبرگ تا سورکین اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
