روایت ژانگ ییمو از ساخت «کلیف واکرز» در بحبوحه کرونا / واقع‌گریزی از جنس سینمای ناب
مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
«کلیف واکرز» (Cliff Walkers) ساخته ژانگ ییمو که نماینده چین در بخش فیلم بلند بین‌المللی جوایز نود و چهارمین دوره جوایز اسکار است، از ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ در چین و هم‌زمان در آمریکای شمالی، نیوزلند و سنگاپور روی پرده رفت و در ادامه به فروشی حدود ۱۸۵ میلیون دلار در دنیا دست پیدا کرد.
«کلیف واکرز» (که عنوان چینی آن «روی صخره» است) یکی از اولین فیلم‌های بزرگ چینی بود که از وقتی ویروس کرونا صنایع توزیع و نمایش فیلم را تقریباً در قرنطینه قرار داد، در سال جاری میلادی از بهبود شرایط اکران فیلم‌ها در ایالات متحده استفاده کرد. این در تضاد با سینماهای چین بود که از اکتبر ۲۰۲۰ تا حد زیادی به‌طور عادی در حال فعالیت هستند، به‌طوری‌که در سال نو چینی در ماه فوریه رکورد فروش فیلم‌ها در سینماهای این کشور شکسته شد.
«کلیف واکرز» ویترینی برای توانایی ژانگ در ارائه صحنه‌های تماشایی با استفاده از تعداد زیادی قطعات متحرک در فضاهای مختلف است. او در دوران کاری خود اجراهای زنده نمایشی را با صدها اسب‌سوار در ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر به صحنه برد، مراسم افتتاحیه و اختتامیه بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن را کارگردانی کرد و فیلم‌های تماشایی شامل «فانوس سرخ را بلند کن» (۱۹۹۱)، «قهرمان» (۲۰۰۲) و «خانه خنجرهای پران» (۲۰۰۴) را روی پرده سینما به نمایش گذاشت.
«کلیف واکرز» (که قبلاً با نام «بن‌بست» شناخته می‌شد) ییمو ۶۹ ساله را به هیلونگ‌جیانگ، در بخش‌های شمالی چین معروف به «منچوری» برد. در دوران اشغال ژاپنی‌ها در دهه ۱۹۳۰، مقطعی که داستان فیلم در آن روی می‌دهد، از این منطقه به‌عنوان «مانچوکوا» یاد می‌شد؛ جایی که در زمستان سرد و نامساعد و درنتیجه برای فیلمبرداری مکان سختی است.
شرایط زمانی سخت‌تر شد که تولید «کلیف واکرز» در اوایل سال ۲۰۲۰ به دلیل قرنطینه سرتاسری در پاسخ به شیوع ویروس، متوقف شد. بازیگران و گروه تولید به‌جای بازگشت به پکن، به مدت ۵۰ روز در یک هتل محلی اقامت کردند.
ییمو می‌گوید: «یک مکث طولانی مانند این، به‌ویژه ازلحاظ تداوم داستان و شرایط بازیگران، تأثیر عمده‌ای بر هر تولیدی خواهد داشت. بدتر این که هوا گرم و برف متوقف شد و همه چیزهایی را که قبلاً انجام داده بودیم به هم ریخت. من نمی‌توانم همه چالش‌ها را یک‌به‌یک فهرست کنم، اما می‌توانم بگویم ما خوش‌شانس بودیم که بر این موانع غلبه کردیم.»
ییمو می‌گوید بعد از وقفه، بزرگ‌ترین چالش قرار دادن بازیگران فیلم در موقعیتی بود که قبلاً قرار داشتند. «شرایط ذهنی و نقش‌آفرینی بازیگران مهم‌ترین چیز است. من درمورد تغییرات فیزیکی صحبت نمی‌کنم، بلکه منظورم بازگشت آن‌ها به وضعیت ذهنی شخصیت‌هایی بود که بازی می‌کردند. حتی با فاصله ۵۰ روز نباید تفاوتی در حالت‌های این شخصیت‌ها احساس می‌شد.»
نقش‌های اصلی فیلم را ژانگ یی، بازیگر نقش اول مرد شناخته‌شده که در بزرگ‌ترین فیلم‌های اکشن چینی ازجمله «هشت‌صد»، «ایثار» و «عملیات دریای سرخ» بازی کرده است و بازیگر نسبتاً تازه‌وارد، لیو هائوچون («یک گل سرخ کوچک») در نقش یک مأمور کارکشته هرچند تازه‌کار، به عهده دارند. هر دو نفر در فیلم «یک ثانیه» (۲۰۲۰) ییمو بازی کردند که فیلمبرداری خسته‌کننده‌‌تری داشت، اما پس از اتمام با مشکلات سیاسی و سانسور مواجه شد.
ییمو به خاطر ارتقای موقعیت کاری چند بازیگر زن چینی مشهور است. از دست‌پرورده‌های او می‌توان به گونگ لی («ذرت سرخ»، «داستان کیو جو»)، ژانگ زی‌یی («خانه خنجرهای پران») و ژو دونگیو («زیر درخت زالزالک» ییمو و اخیراً فیلم نامزد اسکار «روزهای بهتر») اشاره کرد.
واکنش‌ها به داستان پرپیچ و خم فیلم جدید ییمو خوب بود، اما سبک و نقش‌آفرینی‌های فیلم، بیشتر با استقبال روبرو شد، ضمن این که استقبال تجاری از «کلیف واکرز» در خود چین چندان چشمگیر نبود.
این چیزها بعید است ییمو را دلسرد کند. او می‌گوید: «فرآیند ساخت فیلم با غلبه بر چالش‌ها، سازش و پشتکار همراه است.» او با این توضیح که پشتکار از عشق و علاقه به سینما که به گفته او همچنان روشن است، ناشی می‌شود، ادامه می‌دهد: «این چیزی است که باعث می‌شود به کار خود ادامه دهید و راضی باشید، حتی اگر درنهایت فقط یک درصد یا حتی یک‌دهم درصد از آنچه را برای دستیابی به آن برنامه‌ریزی کرده بودید، به دست آورید.»
منبع: ورایتی (پاتریک فریتر)
«کلیف واکرز» از نگاه منتقد فیلم اسکرین دیلی
ژانگ ییمو اولین تلاش خود را در ژانر جاسوسی با فیلم «کلیف واکرز» با مهارت به نتیجه می‌رساند؛ فیلمی که داستانش در دهه ۱۹۳۰ اتفاق می‌افتد و بر چهار مأمور ویژه حزب کمونیست در یک مأموریت فوق سری در مانچوکوا، ایالت دست‌نشانده ژاپنی‌ها تمرکز دارد. کارگردان محترم نسل پنجم سینماگران چینی که پیش از با فیلم‌هایی چون «قهرمان» و «خانه خنجرهای پران»، تسلط خود را بر ژانر ووشیا یا «قهرمان‌های هنرهای رزمی» به نمایش گذاشت، در حوزه تریلر جاسوسی نیز به همان اندازه ماهر است و تقریباً هر عنصر قابل تصوری را در یک عرصه کاملاً آشنا هدایت می‌کند.
«کلیف واکرز» به شکلی آراسته در میان انبوهی از برف فیلمبرداری شد که عملاً لایه‌ای بیشتری به توطئه‌چینی‌های پیچیده در فیلم می‌افزاید و در کنار فیلم‌های «پیام» (۲۰۰۹) ساخته چن کو-فو و گائو کونشو، «ترور» (۲۰۱۵) به کارگردانی چوی دونگ هون و «عصر سایه‌ها» (۲۰۱۶) ساخته کیم جی وون، به‌عنوان یک فیلم تجاری تاریخی برتر از آسیای شرقی قابل رده‌بندی است. با وجود تسلط کامل ییمو بر یک ژانر ماندگار، خیلی دور از ذهن بود که «کلیف واکرز» به یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های او در گیشه تبدیل شود که همین‌طور هم شد.
فیلم با مأمورانی بی‌باک که با چتر در جنگلی در شمال شرقی چین فرود می‌آیند، آغاز می‌شود. این تیم متشکل از فرمانده، ژانگ شنچان (ژانگ یی) و همسرش وانگ یو (چین هایلو)، به‌علاوه یک زوج جوان‌تر، چو لیانگ (زو یاون) و شیائو لن (لیو هائوچون) است. آن‌ها که در اتحاد جماهیر شوروی آموزش دیده‌اند، مأموریت دارند یک شاهد قتل عام چینی‌ها توسط نیروهای ژاپن را که در هاربین پنهان شده است، از مرز خارج کنند. ازآنجا‌که پلیس مخفی کل منطقه را تحت کنترل دارد، ژانگ تصمیم می‌گیرد گروه آن‌ها برای سفر به شهر به دو دسته تقسیم شوند. این یک تصمیم درست است، چرا که بعد از فرود در منطقه، یک رابط محلی به آن‌ها نارو می‌زند، هرچند با اقدامات آن‌ها خطر از بیخ گوششان عبور می‌کند.
مأموران در بدو ورود به شهر با تهدید خرابکاری از سوی متحدان فرضی تیم روبرو می‌شوند که درواقع زیر نظر رئیس بخش، گائو (نی داهونگ) کار می‌کنند. در ادامه، نبرد عقلانیت به خیابان‌های پرپیچ و خم هاربین و داخل عمارتی خراب و ویران که به‌عنوان پایگاه عملیات استفاده می‌شود، کشیده می‌شود. هم‌زمان، ژانگ و وانگ تلاش می‌کنند یک مأموریت شخصی‌تر را تکمیل کنند. این زوج زمانی که ساکن هاربین بودند، وقتی برای آموزش به شوروی رفتند، مجبور شدند فرزندان خود را ترک کنند و حالا مصمم هستند آن‌ها را پیدا کنند.
«کلیف واکرز» به قهرمانان انقلاب کمونیستی ادای احترام می‌کند («کارگران جهان متحد شوید!»)، اما به همان اندازه ضیافتی از واقع‌گریزی از جنس سینمای ناب است، ازاین‌رو در فیلم یک سالن سینما به‌عنوان مکانی برای یک قرار ملاقات حیاتی عمل می‌کند.
فیلمنامه کوان یانگ‌شیان با ساختار دقیق خود به ییمو فرصت‌های فراوانی می‌دهد تا به پانتئون چهره‌های شاخص تریلرهای سینمایی از آلفرد هیچکاک تا ژان پیر ملویل و جانی تو مراجعه کند. فیلم ازلحاظ استراتژیک، پویایی تیم مأموران را قربانی می‌کند و قهرمانان خود را در تنگناهای فردی قرار می‌دهد که لازمه آن حیله‌گری، عزم راسخ و شانس محض است؛ درحالی‌که لذت تماشای فیلم از رویکرد دقیق و حتی توضیحی ییمو برای طراحی حرکت‌های حساب‌شده ناشی می‌شود. به‌علاوه، نقش یونگ دوو، طراح صحنه‌های اکشن فیلم در یک درگیری شدید در کوپه قطار، یک تعقیب و گریز در خیابان و یک بازدید پرخطر از سفارتخانه، غیر قابل انکار است.
عناصر اصلی مانند تبادلات رمزی پیام‌ها، قرص‌های سیانور و نوشیدنی‌های آغشته به دارو نیز در دل کار گنجانده شده‌اند؛ در عین حال، فهرست کارهای استادانه‌ای که باید انجام شود، با حضور بازیگرانی خوب که نقش‌هایشان را با احساس وظیفه‌ای محسوس آغشته می‌کنند، متوازن می‌شود.
همان‌طور که از ییمو انتظار می‌رود، «کلیف واکرز» یک لذت بصری است. لین مو، طراح صحنه، سازه‌های هاربین دهه ۱۹۳۰ را در مقیاس چشمگیر بازسازی می‌کند، درحالی‌که فیلمبرداری ژائو شیائودینگ، حس خیانتِ در کمین را از طریق فضاهای داخلی پر از سایه خلق می‌کند. در شرایطی که عموماً شفافیت دیجیتال نقطه ضعف فیلم‌های تاریخی است، شرایط آب و هوای سرد زمستانی تضمین می‌کند که پالت فیلم ییمو خیره‌کننده و نوآرگونه باشد. بازیگران که در فیلم عمدتاً کت‌های مشکی به تن دارند، غالباً توسط برف سفید درخشان احاطه شده‌اند که در لحظه‌های حساس به طرزی تقدیرگرایانه روی لبه کلاه‌هایشان می‌نشیند. در همراهی با حس فیلم، اگر نورهای قرمزِ (که مشخصه فیلم‌های ییمو است) چراغ‌های خیابان یا زخم‌هایی که از آن‌ها خون بیرون می‌زند، نبود، برخی از سکانس‌های بیرونی تقریباً می‌توانستند سیاه و سفید باشند.
ییمو ممکن است چیز جدیدی به ژانر جاسوسی اضافه نکند، اما می‌داند چگونه می‌تواند یک قصه عالی را با زبردستی لازم روایت کند.
منبع: اسکرین دیلی (جان برا)
تماشای این فیلم در نماوا
نوشته روایت ژانگ ییمو از ساخت «کلیف واکرز» در بحبوحه کرونا / واقع‌گریزی از جنس سینمای ناب اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
