«آزور»؛ شبح سیاست در جنگلی مخوف
مجله نماوا، علیرضا نراقی
«آزور» ساخته آندره‌آس فونتانا یک نوآر سیاسی متفاوت و پرجزئیات است که به آرامی و در کمال خونسردی روند فرو رفتن همراه با ترس شخصیت اصلی را در روابطی آغشته به دست‌های پنهان و آلوده نمایش می‌دهد. روندی که به واسطه سکوت رخ می‌دهد. سکوتی که عنوان فیلم نیز اشاره‌ای است به آن. فیلم بر روند رابطه‌سازی یک بانکدار سوئیسی با ارتشیان، دیپلمات‌ها، بازرگانان و دیگر متنفذین و خانواده‌های متمول آرژانتینی در دوران دیکتاتوری نظامی این کشور در اوایل دهه ۸۰ متمرکز است.
«آزور» در عین اینکه عاری از هرگونه خشونت و تعلیق است، اما در درون خود نوعی ترس مداوم و رازهایی خشونت‌بار را پرورش می‌دهد. فیلم اثری است ضد جریان به خصوص در فرم و کارگردانی چرا که به‌جای نمایش تنش با دوربینی مد روز که سرشار از حرکت است و تنش را به شکلی مصنوع در ظاهر فیلم ایجاد می‌کند، با دوربینی آرام و موقر و ساختاری کلاسیک تلاش دارد به آرامی و در فضایی حاکی از احتیاط و محاسبه، احساسات و تنش درونی فیلمنامه را با عمق به تصویر بکشد.
عبور از ترس
ایوان دوویل بانکدار با همسرش اینس به بوینوس‌آیرس آمده چرا که نماینده بانک آنها در آرژانتین به نام کیز به طرز مشکوکی ناپدید شده و شایعات زیادی از توانایی افسانه‌ای او تا فساد و همکاری‌اش با افراد خطرناک، در میان مشتریان پراکنده است. حال در چنین شرایطی دوویل باید علاوه بر ارتباط برقرار کردن، اعتماد مخدوش شده مشتریان را برای ادامه سرمایه‌گذاری و همکاری با این بانک خصوصی ژنوی جلب کند. اما این هدف علاوه بر موانع بیرونی با مانع درونی ترس، تردید و تزلزل دوویل هم روبه‌رو است.
در این میان اما اینس همسر دوویل از خود او شخصیتی جذاب‌تر و گاه مهمتر دارد. او با شمایل جالب توجه و بازی درخشان استفانی کلو نقش بسیار پررنگی در آماده کردن و توانمندسازی دوویل دارد. زن در همان سکوت و خیرگی با دقت خود، همه چیز را زیر نظر دارد و حضورش دوویل را قوی‌تر می‌کند. نوع رابطه و دیالوگ‌هایی که بین این زوج جریان دارند از مهمترین لحظات فیلم هستند که به نوعی استراتژی دوویل را روشن می‌کنند.
یکی از مهمترین لحظات فیلم زمانی است که اینس به شکلی تحریک‌آمیز به دوویل گفته پدرش را یادآوری می‌کند که او آدمی معمولی باقی خواهد ماند چون نمی‌تواند بر ترس خود غلبه کند. تمام فیلم به نوعی درباره این جمله است، درباره تغییر دوویل و نوع رویارویی و مبارزه‌اش با شک و ترس. البته این رابطه هیچگاه تبدیل به یک کلیشه تیپیکال مکبث و لیدی مکبثی نمی‌شود و همواره اندازه و ظرافت خود را حفظ می‌کند. درست مثل دیگر ساحات و عناصر فیلم که بر همه آنها هاله‌ای از ظرافت و دقتی مهندسی شده حاکم است.
مزد ترس
فیلم در پس این داستان شخصی روابطی را شکل می‌دهد که مبتنی بر مراودات سیاسی و مراتب هزارتوی قدرت است. فیلم عناصر یک تریلر سیاسی و ماجراجویانه را در قالبی نوآر ارائه می‌کند. علاوه بر نوعی داستانگویی رازآمیز، در کارگردانی و همه عناصر بصری نیز قالب نوآر به فیلم بافت و فرم داده است. اما در نهایت «آزور» از همین نوآر بودن و داستانی ماجراجویانه فراتر می‌رود و در عین بازی با عناصر ژانر و درام‌پردازی، با لحنی آرام و روایتی پر جزئیات به مرور تصویری بزرگ از موقعیت شخصیت‌ها، فضای حاکم بر روابط و در نهایت واقعیت و زمانه ارائه می‌کند. نوع روایت فیلم و کارگردانی منحصر به فرد اثر، تصویری به شدت باورپذیر و خاص از واقعیت روابط بانکی خصوصی در اروپای توسعه یافته با طبقه اشراف و پرنفوذ یک دیکتاتوری نظامی فاسد و خشن در یک کشور توسعه نیافته ارائه می‌کند که به نوعی نمادی است از کلیت این رابطه و نظم حاکم بر روابط اقتصادی کشورها، مبتنی بر نوع قدرت سیاسی و رابطه‌ای که با غرب دارند. رابطه‌ای که بر یک بازی پیچیده کنترل و تسلط بنا شده است. در تمام لحظاتی که «آزور» مشغول نمایش این موقعیت است، سیاست همچون شبحی دربرگیرنده، اما خاموش و دست نیافتنی بر روابط حاکم است و نوع مواجهه شخصیت‌ها را شکل می‌دهد.
دوویل از ابتدا مشغول کشف فضا و آدم‌هاست. گویی او بدون نقشه‌ای دقیق در یک جنگل بکر حرکت می‌کند که در آن خطر حمله موجودات وحشی در کمین، بسیار محتمل است و او مشغول شناسایی و رام ساختن آن‌هاست در حالی که حتی از اسبی بر آن سوار شده می‌ترسد. این پیش‌روی در نهایت احتیاط و کشف در عین حفظ فاصله امن، به طرز جالب توجهی فرم و لحن فیلم را شکل داده است. یعنی در کارگردانی هم آندره‌آس فونتانا با دوربینی ثابت و نظاره‌گر و استفاده بیشتر از نمای نزدیک و ساختن میزانسن‌های حس برانگیز و همسو با موقعیت شخصیت‌ها نسبت به یکدیگر، داستان فیلم را به فرم اثر تبدیل کرده است. یک دستاورد کلاسیک و کمال‌گرا که از هر فیلمسازی ساخته نیست. به دلیل تمام این ظرایف و تفاوت‌هاست که «آزور» از فیلم‌های مورد توجه سال ۲۰۲۱ بوده است.
تماشای «آزور» در نماوا
نوشته «آزور»؛ شبح سیاست در جنگلی مخوف اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
