مجله نماوا، عباس اقلامی

بسیاری از مواقع که نام کلینت ایستوود به میان می‌آید، انتظار تماشای یک فیلم وسترن در تماشاگر ایجاد می‌شود. انتظاری که با شنیدن و خواندن نام کلینت ایستوود در کنار دان سیگل به عنوان کارگردان و البته بازیگر در فیلم «هری کثیف» (۱۹۷۱)، هم ایجاد می‌شود و هم برآورده، هرچند شاید نه کاملا شبیه بسیاری از وسترن‌هایی که ایستوود بازی کرده، باشد.

«هری کثیف» را می‌شود به عنوان یک وسترن شهری در نظر گرفت. داستان در یک شهر (سانفرانسیسکو) می‌گذرد و بسیار شبیه داستان‌های پلیسی سینمای هالیوود است. البته پلیسی هم هست، اما از جنس پلیسی‌هایی که هری سخت‌کوش و سختگیر، پلیس آن است. با اسلحه‌ای بسته به کمر، که بدون توجه به تعداد گلوله‌هایش شلیک می‌کند و همیشه دچار این تردید است که تیر آخر را شلیک کرده یا نه؟!

این بار اما در سانفرانسیسکو، هری با قاتلی طرف است که با خوشحالی تمام آدم می‌کشد و از تمام شهر گویی طلبکار است و هر که جلوی اسلحه‌اش باشد را می‌کشد و حتی آنجا که بداند راه رسیدن به پول، آسیب زدن به خودش است، از آن هم دریغ نمی‌کند! و این، کار هری را سخت می‌کند. تعقیب و گریز با قاتلی که ابایی در کشتن و چه بسا کشته شدن ندارد. محله به محله و ساختمان به ساختمان.

این اما تمام ماجرا نیست! برای به دام انداختن قاتلی که به هیچ قاعده و اصولی پایبند نیست، هری باید پایبند قوانین سخت و محدودیت‌های توصیه شده توسط دادستان و شهردار باشد و اگر نباشد، آنکه محکوم است، هری است، نه قاتل فراری و خشن.

یک وسترن شهری

این مشخصه‌های روایی، در کنار میزانسن‌های شهری از «هری کثیف» یک وسترن شهری ساخته است. اسلحه، قاتل و پلیسی که مهارت استفاده از اسلحه را دارد، قاتلی که می‌کشد، بدون مکث و تردید، پلیسی که کار خود را بلد است هرچند محدودیت دارد و قاتلی که فرار کردن و وارونه جلوه دادن وقایع را خوب بلد است.

سیگل و ایستوود در این وسترن شهری، عناصر جذاب یک وسترن، از جمله تعلیق و هیجان برای پیشبرد داستان و نگه داشتن تماشاگر تا انتها به همراه لحظه‌های غیرمنتظره داستان برای شگفت‌زده کردن تماشاگر را خلق کرده‌اند که این‌ها در کنار بازی خوب کلینت ایستوود در نقش هری با پایانی سریع و غیرمترقبه، «هری کثیف» را در گروه فیلم‌هایی قرار داده که باید تماشا کرد.

تبهکاری که شبیه هیچ تبهکار دیگری نیست با شیوه‌های منحصر به فردش، شهری را به آشوب کشیده و در زمین و آسمان پلیس را به تکاپو انداخته تا دستگیرش کند. این تبهکار گروهی از تبهکاران را در شهرها نمایندگی می‌کند که با ندانم‌کاری از زندگی عقب افتاده‌اند و مسبب این عقب‌افتادگی را مردم شهر می‌دانند. همه مقصرند برای موقعیت فرودست شدن او جز خودش که علاقه دارد از داشته‌ی دیگران دارا شود. و این تصور ناشیانه را تا انتهای غیرمترقبه‌‌ی فیلم با خود دارد به این امید که این بار، داستان پایانی داشته باشد غیر از همیشه! غافل از اینکه هری با آن اسلحه کمری که همیشه در تعداد تیرهای شلیک شده‌اش تردید دارد، برای تمام تبهکاران یک پایان در نظر می‌گیرد و دیگر حکایت تیر آخر می‌شود حکایت شانس که برخی‌شان دارند و برخی هم ندارند.

تماشای «هری کثیف» در نماوا

نوشته «هری کثیف»؛ با خوشحالی تمام می‌کشمشان! اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.