مجله نماوا، رضا صائمی

کنجکاوی درباره اسطوره‌های هنری به ویژه ستاره‌های سینمایی همواره یکی از جذابیت‌های جهان مخاطبان بوده است. اینکه شخصیت واقعی او چگونه بود؟ چطور زیست؟ یا زندگی می‌کند؟ و چه رازهای مگویی درباره آنها وجود دارد؟ مستندهای پرتره اغلب پاسخ به همین نیاز و رمزگشایی از لایه‌های درونی و پنهان‌تر چهره‌های مشهور است.

مستند کوتاه «سوفیا لورن چه کار می‌کرد؟» محصول سال ۲۰۲۱ کشور آمریکا توسط کمپانی آرتمیس رایزینگ فاندیشن تولید شده است؛ به کارگردانی راس کافمن. مستندی که گرچه با رویکرد بیوگرافی ساخته شده، اما مدل و فرم روایت آن شبیه به شیوه متعارف مستندهای چهره‌نگارانه نیست. در اینجا از دید یک مادربزرگ ایتالیایی-آمریکایی که خوره فیلم است، می‌بینیم که او خوب زندگی کردن، لذت بردن از آن و قوی بودن را از اسطوره‌اش، سوفیا لورن، آموخته است. در واقع به میانجی یک مخاطب و تماشاگر شیفته سوفیار لورن که زندگی و شخصیت او را به الگوی خود در زندگی بدل کرده بود، ما با بخشی از ویژگی‌های رفتاری و فرازهایی از زندگی سوفیا لورن آشنا می‌شویم.

گرچه به برخی از فیلم‌ها و نقش‌های سوفیا لورن اشاره می‌شود و تصاویری از فیلم‌های او به نمایش در می‌آید اما با روایت کاملی از زندگی حرفه‌ای او در سینما مواجه نیستم و اساسا مستند قصد ندارد کارنامه بازیگری او را به تصویر بکشد بلکه قدرت کاریزماتیک او به عنوان یکی از زیباترین و معروف‌ترین زنان سینمای کلاسیک بیان می‌شود. آن بخش‌هایی از ویژگی‌ها و خصلت‌های فردی او که بیانگر یک زن قوی و تاثیرگذار است که از دل فقر و نداری آمد و به شهرت جهانی رسید.

سوفیا لورن در جایگاه یک اسطوره کاریزماتیک

از منظر این مادر بزرگ، سوفیا لورن به عنوان یک اسطوره کاریزماتیک، منبع الهام او در زندگی بود. یک زندگی متلاطم و پرفراز و نشیب که هر گاه در سختی‌ها و سراشیبی‌هایش قرار می‌گرفت با خود می‌گفت اگر سوفیا لورن بود، چه کار می‌کرد. در واقع او خود را به جای سوفیا لورن می‌گذاشت و از طریق این همذات‌پنداری در ذهن و خیالش از قوی بودن او که در فیلم‌ها و نقش‌هایش دیده بود، قدرت می‌گرفت و در برابر سختی‌ها و فشارهای زندگی مقاومت می‌کرد.

در واقع او هویت ثانوی و نمایشی سوفیا لورن را در جهان فیلم‌ها به عنوان الگو فرض می‌گرفت و به واسطه آن، در برابر مصائب زندگی‌اش قوی‌تر می‌شد. کارکرد روانشناختی و تربیتی الگوهای ذهنی را می‌توان با تماشای این مستند درک کرد. اینکه چطور می‌توان ازطریق تاثیرپذیری مثبت از قهرمان‌های خود، خود به قهرمان بدل شد. به همین دلیل صحنه پایانی مستند که دیدار این مادر بزرگ با سوفیا لورن است و دیالوگ‌هایی که بین آنها رد و بدل می‌شود جذاب و تاثیرگذار از کار درآمده است.

این‌بار مادربزرگ با قهرمان زندگی‌اش نه در دنیای ذهن و خیال که به شکل واقعی مواجه می‌شود و او را در آغوش می‌گیرد. «سوفیا لورن چه کار می‌کرد؟» یک مستند مینی مالیستی است نه درباره زندگی حرفه‌ای سوفیا لورن، درباره اینکه چطور می‌توان حرفه‌ای زندگی کرد.

تماشای «سوفیا لورن چه کار می‌کرد؟» در نماوا

نوشته درباره مستند «سوفیا لورن چه کار می‌کرد؟» / سِر دلبری در حدیث دیگری! اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.