مجله نماوا، رضا صائمی

«هتل۲۲»؛ روایتی از اتوبوس‌خوابی در آمریکا

بی‌خانمانی یکی از آسیب‌های اجتماعی تلخ در جهان مدرن است که ظاهرا متعلق به کشورهای فقیر و توسعه نیافته نیست، بلکه در کشورهای پیشرفته و صنعتی مثل آمریکا نیز می‌توان شاهد بی‌خانمان‌هایی بود که یکی از چالش‌های مهم زندگی آنها جای خواب است. الیزابت لو کارگردان آمریکایی در مستند کوتاه «هتل ۲۲» این معضل را در سطح جامعه آمریکا به تصویر می‌کشد و در کمتر از ده دقیقه به نمایش و روایت بی‌خانمان‌هایی می‌پردازد که مجبورند شب را در یک اتوبوس سر کنند و بخوابند. به عبارت جزیی‌تر «هتل ۲۲» روایت داستان یک اتوبوس شهری عمومی در منطقه‌ای به نام سیلیکون‌ ولی است که به پناهگاهی برای بی‌خانمان‌ها تبدیل شده است. معضلی که سال پیش در کشور خودمان هم به عنوان یک خبر تلخ و تکان‌دهنده منتشر شده بود. فیلم بر مبنای دو مولفه زمان و مکان پیش می‌رود. به این معنا که شاهد مقاطع زمانی مختلف از ساعت ۲۲ شب تا ۶ صبح هستیم که هر چند ساعت بر روی زمان مکث می‌کند تا وضعیت اتوبوس خواب‌ها در ساعات مختلف را نشان دهد. مولفه دیگر که نقش محوری در این فیلم دارد مکان است که همان فضای داخلی اتوبوس و نحوه اسکان بی‌خانمان‌ها و شیوه خوابیدن بر روی صندلی هاست که تصویری تلخ و تراژیک خلق می‌کند. به ویژه اینکه با افراد کهنسالی در اتوبوس مواجه می‌شویم که این شیوه زندگی در شان سن و سال آنها نیست. از یک سو قوانین و مقرارت اسکان و خوابیدن در اتوبوس توسط راننده را می‌بینیم و از سوی دیگر تنش‌ها و دعواهایی که گاه بین مسافران و راننده یا بین خود اتوبوس خواب‌ها در می‌گیرد. از جمله اعتراض یک پیرمرد به فضای سرد اتوبوس و اینکه بخاری آن خاموش است. یا مثلا درگیری بر سر صندلی یا بلند حرف زدن که آرامش و سکوت فضای اتوبوس را مخدوش می‌کند. «هتل ۲۲» در واقع نام اتوبوسی است که ۲۴ ساعته کار می‌کند. روزها برای جابه جایی مسافر و شب‌ها به عنوان یک مکان و محل اسکان و در واقع خوابگاهی متحرک برای بی‌خانمان‌ها. روایتی تکان‌دهنده از یک واقعیت اجتماعی در دل سرزمینی پیشرفته که در حاشیه آن، تراژدی تلخی در جریان است.

«کرسویک»؛ ترس از گذشته

ساخت فیلم کوتاه در ژانر وحشت دشوار است. از این حیث که باید در زمانی کوتاه تجربه یک ترس را در ساختاری دراماتیک صورت‌بندی کرد آنطور که مخاطب و عواطف و هیجان و احساسات او را تحت تاثیر قرار دهد. «کرسویک» به کارگردانی محصول سال ۲۰۱۷ کشور استرالیا، به کارگردانی ناتالی اریکا جیمز است که قصد دارد همین کار را بکند. با این حال فیلم را باید نوعی مینالیستی ترسناک دانست که سویه‌های ترسناک خود را بیش از متن فیلم و جلوه‌های ویژه یا بهره‌برداری از تکنیک‌های سینمایی در ذهن و خیال مخاطب بنا می‌کند. در واقع می‌توان گفت که «کرسویک» یک سایکودرام وحشت است که بیش از هر چیز وضعیت اضطراب‌آلود انسان را در کانون درام خود قرار می‌دهد تا روایتگر ترس‌های وجودی انسان باشد. شاید گزافه نباشد که آن را نوعی فیلم اگزیستانسیالیسم بدانیم که ترس را به مثابه بخشی از کنش و واکنش انسان سردرگم معاصر دستمایه روایت خود قرار می‌دهد نه سویه‌های سرگرم کننده آن را. پس از اینکه پدر سم متوجه می‌شود که یک نیروی تاریک در خانه وجود دارد، ترس و وحشت سم از خانه دوران کودکی اش آشکار می‌شود و گویی شاهد بازگشت ترس‌های دوران کودکی و بازتولید آن در سن کهنسالی هستیم. نوعی احضار ترس نهادینه که از ضمیرناخودآگاه پدر سم سر برآورده و به سطح هوشیار رسیده و موجب رنجوری او شده. فیلم را می‌توان روایتی کوتاه از تروماهای سرکوب شده در ضمیرناخودآگاه انسان دانست که در مرحله ای دیگر اززندگی برون فکنی شده و سایه ترس را بر زندگی انسان می‌گستراند. ترسی که البته برساخته تنهایی شخصیت قصه هم است. ترس تنهایی و اضطراب و وهم‌های برآمده از آن. «کرسویک» در نه دقیقه با ارجاع به نشانه‌های بصری و شی‌گونه مثل عروسک یا اشیایی که خاطرات گذشته را حمل می‌کند به صورت بندی روانکاوانه ترس و اضطراب‌های وجودی انسان معاصر می‌پردازد.

تماشای «هتل ۲۲» و «کرسویک» در نماوا

نوشته دو فیلم کوتاه «هتل ۲۲» و «کرسویک»؛ از خواب فراموشان تا ترس فراموشی اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.