در این مطلب با انواع “سردرد” بر اساس مبانی طب سنتی و ایرانی آشنا می‌شوید و به برخی از راهکارهای درمانی سردردها اشاره شده است.

سردرد چیست؟

سردرد با جابجایی، التهاب، اسپاسم عروقی یا کشش ساختمان های حساس به درد موجود در سر و گردن ایجاد می شود. گرفتاری استخوان جمجمه، بیشتر قسمت های دورا و یا بیشتر نواحی پارانشیم مغز ایجاد درد نمی کنند.

انواع سردردها و علائم آن‌ها

انواع مختلف سردرد شدید، به طرق متفاوتی بر افراد تأثیر گذاشته و به طور کلی علائم متفاوتی دارند.

1- سردردهای تنشی یا سردرد ضربان دار، تقریباً همه افراد در مقاطعی از زندگی دچار آن می‌شود. مواردی از آن که گاه و بیگاه رخ می‌دهند، همان سردردهای گاه و بیگاه نامیده می‌شوند. البته، برخی افراد تقریباً هر روز دچار سر درد های تنشی می‌شوند، که این حالت، سردرد مزمن محسوب می‌شود. معمولاً، علائم سردردهای تنشی شامل فشار یا تنش عضلانی در اطراف سر یا در پشت گردن است؛ عموماً درد مداوم است، نه تیز یا ضربانی. بسیاری از افراد چنین دردهایی را اینگونه توصیف می‌کنند که گویی طنابی دور سرشان حلقه شده و از دو طرف کشیده می‌شود.

2- سردردهای هورمونی، سردردهای مرتبط با قاعدگی هستند که پیش از قاعدگی یا در طول آن بروز می‌کنند. میگرن‌ها اغلب با قاعدگی در ارتباط بوده و علائم آن‌ها عبارتند از درد تیز و ضربانی در کناره‌های سر، تهوع، استفراغ و حساسیت به نور، صدا و حتی لمس.

3- سردردهای خوشه‌ای، که مردان بیش از زنان به آن‌ها دچار می‌شوند. آن‌ها، سردردهای بسیار شدیدی هستند که بین 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشند؛ علت سردرد خوشه ای ناشناخته است، اما الگوی وقوع این سردردها نشان می‌دهد که اختلال در ساعت بیولوژیکی بدن (هیپوتالاموس) می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. گاهی اوقات مبتلایان به سردردهای خوشه‌ای، در یک روز چندین بار دچار چنین سردردهایی می‌شوند. این سردردها معمولاً بی‌مقدمه شروع شده و شخص را غافلگیر می‌کنند. درد حاصله، معمولاً تیز بوده و در یک طرف سر، و اغلب در اطراف چشم، بروز می‌کند. گاهی اوقات این دردها با ریزش اشک و گرفتگی سینوس در طرف درگیر سر همراه هستند. سردردهای خوشه‌ای، به صورت دوره‌ای تکرار شده و تقریباً همیشه در همان طرف قبلی سر رخ می‌دهند. پس از هر حمله یک دوره بدون سردرد تجربه می‌شود که هر بار طول مدت آن متفاوت است.

4- میگرن‌ها، اغلب به واسطه شدت درد و تأثیرات کلی‌شان بر روی بدن در یک دسته مجزا قرار می‌گیرند. در برخی افراد، میگرن با یک سری پیش‌درآمد شروع می‌شود. این پیش‌درآمدها می‌توانند دیداری بوده (دیدن خطوط یا نقاط) یا باعث آشفتگی‌های حرکتی و گفتاری شوند. درد میگرن، که معمولاً ضربانی یا تیز است، عموماً یک طرفه است، البته می‌توان هر دو طرف سر را نیز درگیر کند. اغلب شخص نسبت به نور و صدای بلند حساس شده و در طول حمله‌های میگرنی دچار تهوع می‌شود.

سردرد یک ناراحتی کمابیش غیرقابل تحمل است که در هر ساعتی از روز امکان بروز دارد. عوامل آن متناسب با ساعت و زمانی که بروز می کند یا شدت آن متفاوت است. اگر زمانی که از خواب شبانه بیدار می شوید در گیجگاه خود احساس ضربه می کنید، سردرد صبحگاهی و حالت تهوع دارید یا نمی توانید چشمان تان را باز کنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

درمان سردردها

معمولاً پزشک درمان‌های مختلفی را امتحان کرده، یا برای بیمار آزمایش تجویز می‌کند، و یا او را به یک متخصص سردرد معرفی می‌کند. در هر حال، می‌بایست پزشک به کمک بیمار، چارچوب زمانی معقولی را برای ارزیابی علائم سردرد او در نظر بگیرد.

دستیابی به یک درمان مناسب به چندین عامل، از جمله نوع، فراوانی و دلیل سردردها بستگی دارد. همه سردردها به درمان پزشکی نیاز ندارند. درمان‌های موجود عبارتند از آموزش، مشاوره، مدیریت استرس، بیوفیدبک و داروها. درمان تجویز شده برای شما متناسب با نیازهایتان اصلاح خواهد شد.
درمان‌های رفتاری سردرد

همیشه برای تسکین سردرد به دارو نیاز نیست، خصوصاً اگر سردرد عصبی باشند. تکنیک‌های مورد استفاده برای کاهش سردرد عبارتند از:

• ماساژ
• آموزش ریلکسیشن
• مراقبه
• دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت
• قرار دادن کمپرس‌های سرد و گرم روی سر و گردن

داروهای گیاهی و مکمل‌هایی که ادعا می‌شود به تسکین سردرد کمک می‌کنند عبارتند از:

• زنجبیل
• ویتامین B2
• مکمل‌های منیزیوم
• روغن ماهی

چگونه می‌توان از سردرد جلوگیری کرد؟

اگر عوامل تشدید سردردتان (برای مثال، برخی غذاها، کافئین، الکل یا سر و صدا) را شناسایی کردید، سعی کنید از آن‌ها اجتناب کنید.

برخی داروها و تکنیک‌های ریلکسیشن وجود دارد که می‌توانند مانع از بروز سردرد شده، باعث می‌شوند سردرد کمتر اتفاق بیفتد و یا از شدت آن کم می‌کنند. با یک پزشک مشورت کنید تا ببینید کدام یک از این داروها و تکنیک‌ها برایتان مناسب است.