مجله نماوا، پریسا الیاسی

از زمانی که جنبش «می تو» در آمریکا در حمایت از زنان آزاردیده، پا گرفته؛ ساختن فیلم و سریال‌هایی با مضمون این جنبش و با الهام از آن مورد توجه فیلم‌سازان قرار گرفته است. فیلم «آخرین دوئل» هم دست روی سوژه‌ی ملتهب آزار و اذیت زنان گذاشته، اما آنچه این فیلم را از نمونه‌های مشابه آن متمایز می‌کند؛ روایت این مساله در دل یک درام تاریخی حماسی و در قرون وسطی است. در زمانه‌ای که زن‌ها کمتر از حق و حقوق خود آگاه بودند، زن‌ستیزی اتفاق عجیبی تلقی نمی‌شده، به زنان به چشم کالا نگاه می‌کردند و جزو مایملک مردان محسوب می‌شدند؛ زنی با صدای بلند اعلام می‌کند که به او تجاوز شده و همه‌چیز را به جان می‌خرد تا حقانیت خودش را اثبات کند. این فیلم براساس داستانی واقعی و با اقتباس از کتاب «آخرین دوئل» ساخته شده‌ است. با بررسی منابع تاریخی این‌طور اعلام شده است که این دوئل، آخرین دوئل قضایی و رسمی در تاریخ قرون وسطی در فرانسه بوده است.

فیلم با پوشیدن لباس رزم در میدان دوئل توسط ژان دو کاروژ و ژاک لوگری شروع می‌شود و با فلش بکی به گذشته دلیل انجام این دوئل در یک ساختار اپیزودیک سه بخشی روایت می‌شود. کاروژ و لوگری که زمانی همرزم و دوست هم بودند بعد از آنکه لوگری مورد توجه دربار قرار می‌گیرد و به قدرت نزدیک می‌شود؛ رابطه‌ی بین آن‌ها به سردی می‌رود، اما بعد از آن‌که زمینی که کاروژ در ازای دریافت آن با مارگریت ازدواج کرده بود؛ توسط لوگری و به دستور کنت پیر تصاحب می‌شود رابطه‌ی آن‌ها عملا تبدیل به دشمنی می‌شود. رقابت و حسادت بین آن دو آن‌‌قدر بالا می‌گیرد که در نهایت بعد از پشت سر گذاشتن اتفاقات زیادی کار آن دو به میدان مبارزه تا سر حد مرگ می‌رسد. ساختار فیلم که به صورت سه بخشی روایت می‌شود به جذابیت محتوای فیلم می‌افزاید. فیلم در هر سه بخش از زبان دانای کل و با محوریت سه شخصیت اصلی روایت می‌شود: ژان دو کاروژ در نقش قهرمان، ژاک لوگری در نقش ضد قهرمان و مارگریت در نقش قربانی. در هر سه بخش سکانس‌هایی تکراری، اما با تغییر در جزئیات مشاهده می‌شود و از آنجایی که فیلم قضاوت را بر عهده‌ی ببینده گذاشته توجه به این جزییات می‌تواند در قضاوت به یاری بیننده بیاید.

فیلم دو پاره است، بخش مردانه‌ی فیلم که بیشتر شامل بخش‌های مبارزه و حماسی است و بخش زنانه‌ی فیلم که به مساله تجاوز به مارگریت پرداخته می‌شود. اگرچه به نظر می‌رسد تمرکز فیلم بر روی مساله مربوط به زنان و به تصویر کشیدن ظلم‌های وارد شده بر آن‌هاست، اما در بخش حماسی آن درخشان‌تر عمل کرده‌است. ضمن آن‌که برای رسیدن به موضوع اصلی داستان و نقطه‌ی عطف آن باید به تماشای یک مقدمه‌ی بسیار طولانی نشست.

ریدلی اسکات کارگردان نامی هالیوود در هشتاد و چهار سالگی با ساختن فیلمی با این پروداکشن عظیم نشان داده که هم‌چنان دود از کنده بلند می‌شود! در سکانس اصلی و اوج فیلم که همان سکانس نفس‌گیر دوئل بین کاروژ و لوگری است به وضوح ردپای سازنده‌ی فیلم «گلادیاتور» دیده می‌شود. فیلمنامه‌ی اثر توسط دو بازیگر فیلم، مت دیمون و بن افلک با همراهی نیکول هولوفسنر نوشته شده‌است. مت دیمون و بن افلک دومین همکاری نویسندگیشان را بعد از فیلم «ویل هانتینگ نابغه» پشت سر گذاشته‌اند. هوشمندی خلق این فیلمنامه را نباید نادیده گرفت و آن هم این موضوع است که دو بخش اول فیلم که از زاویه‌ی دید دو شخصیت مرد داستان روایت می‌شود را دیمون و افلک نوشته‌اند اما بخش زنانه‌ی فیلم توسط یک زن-نیکول هولوفسنر- نوشته شده است.

در «آخرین دوئل» بازی‌های یکدست و درخشانی را شاهد هستیم؛ به ویژه بازی جودی کومر در نقش مارگریت که بار اصلی داستان را به دوش می‌کشد و اگرچه بسیار کم‌تجربه‌تر از بازیگران دیگر فیلم است اما در نقش خود درخشان ظاهر شده و بازی همدلی‌برانگیزی را به نمایش گذاشته‌است. شخصیت‌‌پردازی‌ها در هر قسمت به صورت جداگانه صورت گرفته و این کار قضاوت درباره‌ی کاراکترها را کمی دشوار می‌کند؛ به ویژه در رابطه با شخصیت لوگری با بازی آدام درایور که اگرچه نقش ضدقهرمان را بر عهده دارد، اما در مقابله با شخصیت کاروژ با بازی مت دیمون طوری این شخصیت طراحی شده که مخاطب در برخی از زمان‌های فیلم سمپات او قرار می‌گیرد تا جایی که حتی بدش نمی‌آید در دوئل نهایی پیروز هم شود!

حرف مهمی را که فیلمساز تصمیم داشته با «آخرین دوئل» بگوید در صحنه‌ی ماقبل پایانی می‌توان دید. آنجا که کاروژ سرمست از پیروزی و انتقام سوار بر اسب از میان جمعیت انبوهی که برای پیروزیش فریاد شادی سر می‌دهند، می‌گذرد. باز هم یک مرد تبدیل به قهرمان قصه شده و مارگریت، زن قصه، به حاشیه رانده شده؛ او که قهرمانانه پای ادعایش ایستاد، تهمت شنید، متهم شد، از طرف همه حتی هم‌جنس‌های خودش طرد شد، تهدید به زنده زنده سوزاندن شد، اما دست از اثبات ادعایش برنداشت. او که در قرون وسطی دست به کاری بزرگ زد که حتی امروزه با این همه اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی درباره‌ی حقوق زنان، صحبت درباره‌ی آن همچنان برای هر زنی سخت است.

تماشای «آخرین دوئل» در نماوا

نوشته «آخرین دوئل»؛ دردی زنانه به درازای تاریخ اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.